To coś więcej, niż nieśmiałość.
Podobieństwa między fobią społeczną i nieśmiałością
Wyniki badań, których tematem była fobia społeczna i nieśmiałość potwierdzają, że istotnie stany te mają pewne cechy wspólne: osoby z obu grup przeżywają tzw. nerwowość w sytuacjach społecznych (w postaci m.in. przyspieszonej akcji serca, rumienienia się, pocenia się). Dodatkowo w obu grupach występują: słabiej rozwinięte umiejętności społeczne (m.in. w zakresie zdolności podtrzymywania kontaktu wzrokowego, pauzy w wypowiedziach), unikanie sytuacji społecznych oraz myśli, w których pojawia się wyobrażenie „bycia źle ocenianym przez innych”.
Na tym jednak główne podobieństwa się kończą.
Różnice między fobią społeczną i nieśmiałością
Nieśmiałość dotyczy wg badań bardzo wielu osób, bo nawet 40-50% populacji, podczas gdy fobia społeczna dotyka „jedynie” od 3% do maksymalnie 16% populacji. Nawet 90% studentów deklaruje, że byli nieśmiali w jakimś okresie swojego życia. Kolejne aspekty wyraźnie odróżniające nieśmiałość od fobii społecznej to: nasilenie unikania przebywania w sytuacjach społecznych, poziom pogorszenia funkcjonowania społecznego i zawodowego oraz przebieg dolegliwości. Mówiąc bardziej konkretnie, osoby nieśmiałe prezentują istotnie mniej nasilone unikanie i pogorszenie funkcjonowania, a ich objawy cechują się zmiennym i przejściowym charakterem (w przeciwieństwie do osób z fobią społeczną).
Objawy
W sytuacjach społecznych:
- bóle i zawroty głowy
- bóle żołądka
- bóle i kołatanie serca
- bóle kręgosłupa
- drżenie kończyn
- nagłe uderzenia gorąca
- zaburzenia równowagi
- bezsenność
- wymioty
- przekonanie o własnej nieatrakcyjności
- brak tematu do rozmowy, pomimo szerokich zainteresowań
- unikanie wystąpień publicznych
- unikanie jedzenia i picia w miejscach publicznych
- wycofanie w rozmowach z innymi osobami
- unikanie rozmów, zwłaszcza z osobami ważnymi, autorytetami
- trudności w wykonywaniu czynności codziennych lub zawodowych w sytuacji, gdy ktoś patrzy
- prowadzenie samotniczego trybu życia
- lęk, głownie w sytuacji związanej z oceną ze strony innych ludzi,
- niepokój
- napady paniki
- ogólne przygnębienie
- apatia
- brak motywacji
- utrata możliwości odczuwania przyjemności
- poirytowanie
- uzależnienie od alkoholu, substancji psychoaktywnych, internetu
- zaburzenia jedzenia
- zaburzenia osobowości
- występują obawy, że słowa lub działania mogą spowodować upokorzenie bądź zawstydzenie
- narażenie się na ekspozycję społeczną lub nawet samo myślenie o niej powoduje wystąpienie lęku oraz objawów somatycznych
- obawy przed upokorzeniem bądź zawstydzeniem są nieuzasadnione lub nadmierne
- występuje unikanie sytuacji wywołujących lęk oraz odczuwanie silnego stresu podczas narażenia na ekspozycję społeczną
- odczuwalne jest cierpienie spowodowane unikaniem sytuacji społecznych
Przyczyny
Przyczyny fobii społecznej do tej pory nie zostały jednoznacznie ustalone. Istnieje jednak co najmniej kilka hipotez i obserwacji dotyczących czynników zaangażowanych w rozwój problemu.
Bierze się pod uwagę uwarunkowania genetyczne. Wytłumaczeniem dla takiego związku jest fakt, że zwiększone ryzyko wystąpienia problemu występuje u tych osób, które posiadają jakiegoś członka rodziny doświadczającego fobii społecznej – można więc przypuszczać, że w pewnym stopniu za problem odpowiadają odziedziczone geny.
Jako przyczyny fobii społecznej rozpatruje się również czynniki psychologiczne, takie jak narażenie (w wieku dziecięcym i nastoletnim) na prześladowanie czy wyśmiewanie przez rówieśników.
Przyczyniać się do wystąpienia fobii społecznej mogą również rodzice. Ich nadopiekuńczość i ciągła kontrola mogą sprawiać, że dziecko (wciąż chronione i odizolowane od innych) może nie nauczyć się prawidłowych wzorców zachowań i w przyszłości reagować na pozornie zwyczajne sytuacje społeczne właśnie objawami lękowymi.
Skutki
Fobia społeczna uniemożliwia normalne funkcjonowanie w społeczeństwie i rzutuje na zachowanie osoby chorej. Człowiek taki unika niewygodnych i nieprzyjemnych dla niego sytuacji. Dzieci z fobią społeczną starają się więc nie wyróżniać na tle klasy, niechętnie podchodzą do tablicy, nie wypowiadają na forum klasy, nie zabierają głosu w dyskusji podczas lekcji, co rzutować może na ich ocenę przez nauczycieli.
Wśród młodzieży szkolnej z fobią społeczną 40% unika chodzenia do szkoły. I odwrotnie – u 30% wagarowiczów stwierdza się fobię społeczną. Dorosłe osoby z fobią społeczną unikają wystąpień publicznych, spożywania posiłków w towarzystwie innych osób, chodzenia na randki, spotkań z innymi ludźmi. W grupie postrzegani są jako nieudacznicy i samotnicy.
Gdy osoba z fobią społeczną musi znaleźć się w sytuacji, która wywołuje lęk, dochodzi do swego rodzaju napadu paniki. W takich okolicznościach wszystkie codzienne czynności stają się niemożliwe do wykonania dla osoby z fobią społeczną. Pójście do sklepu, do lekarza, załatwienie czegoś w banku, urzędzie, umówienie się z kimś, zadzwonienie do kogoś jest dla osób z fobią społeczną prawdziwą udręką.
Leczenie
Podstawą leczenia fobii społecznej jest psychoterapia. Wśród dostępnych jej technik, w przypadku omawianego problemu największe znaczenie odgrywa terapia poznawczo-behawioralna.
Jej założeniem jest m.in. nauczenie pacjenta prawidłowego reagowania na doświadczane przez niego sytuacje. Odbywa się to poprzez m.in. wyobrażanie sobie przez daną osobę tych zdarzeń, które wywołują w niej lęk – rolą psychoterapeuty jest w takiej sytuacji uświadomienie pacjentowi, dlaczego umysł i ciało reagują w niepożądany sposób oraz przekucie lękowego myślenia na prawidłowe schematy myślowe.
Farmakoterapia odgrywa jedynie wspomagającą rolę w leczeniu fobii społecznej.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz