To nie jest moje urojenie

Nie jestem niczego pewna. 

Schizofrenia to przewlekła choroba psychiczna, która swój początek ma najczęściej w młodej dorosłości. Powszechnie schizofrenia kojarzona jest z omamami i urojeniami, jednakże w jej przebiegu pojawiać się mogą również i liczne inne problemy, takie jak zobojętnienie, ekscentryczność czy zubożenie mowy. 

Schizofrenia, wśród wielu rozmaitych chorób i zaburzeń psychicznych, uznawana jest za jednostkę najcięższą i najpoważniejszą.

Takie przekonanie nie wzięło się znikąd - schizofrenia może przecież w znaczący sposób utrudniać chorującemu na nią człowiekowi funkcjonowanie, a oprócz tego nierzadko spotykane są rozmaite trudności w leczeniu schizofrenii.

Choroba ta zaliczana jest do zaburzeń psychotycznych, czyli tych, w których odbieranie rzeczywistości przez pacjenta jest znacząco zniekształcone.

Najczęściej rozpoczyna się pomiędzy 15. a 45. rokiem życia, początek schizofrenii może mieć jednak miejsce również i u pacjenta będącego w podeszłym wieku, jak i nawet u dzieci.

Według statystyk schizofrenia występuje u około 1% populacji ludzkiej. Częstość jednostki w zależności od płci szacowana jest różnie - według jednych opracowań kobiety i mężczyźni cierpią na schizofrenię z jednakową częstością, z kolei według innych pojawia się ona częściej u przedstawicieli płci męskiej.

Przyczyny

Ze względu na ciężkość schizofrenii i związane z chorobą problemy, wielu badaczy interesowało się przyczynami schizofrenii. Jednego konkretnego czynnika sprawczego, który doprowadza do tej choroby, nie udało się jak do tej pory odnaleźć.

Obecnie uznaje się, że schizofrenia jest uwarunkowana wieloczynnikowo - wpływ na występowanie tej choroby najprawdopodobniej mają m.in. geny, zdarzenia zachodzące jeszcze w trakcie życia, a także czynniki środowiskowe wpływające na ludzką psychikę.

Wśród innych czynników, które mogą być przyczyną schizofrenii, wymienia się problemy związane z przebiegiem ciąży i porodem.

Zwraca się również uwagę na to, że liczne czynniki środowiskowe mogą sprzyjać wystąpieniu schizofrenii (szczególne ryzyko dotyczy w tym przypadku osób, które są predysponowane do schizofrenii np. ze względu na rodzinne obciążenie).

Jako przykłady takich czynników można podać stosowanie substancji psychoaktywnych, ale i dorastanie w dysfunkcyjnej rodzinie, doświadczanie izolacji społecznej czy prześladowania przez innych ludzi.

70 proc. osób cierpiących na schizofrenię w Polsce nie stosuje się do zaleceń lekarza

• na schizofrenię cierpi jedna osoba spośród 100 na całym świecie.
• choroba ta może przydarzyć się każdemu z nas.
• schizofrenia rozpoczyna się najczęściej w młodości, ale również może zaatakować w wieku podeszłym i średnim.
• czynniki środowiskowe mogą pełnić rolę wyzwalaczy, to znaczy, że przyczyniają się do ujawnienia schizofrenii.
• nie znamy jej przyczyn.

Objawy

Schizofrenia może rozwijać się dość szybko i u pacjenta wcześnie mogą występować różne objawy schorzenia, istnieje jednak możliwość, że choroba będzie rozwijała się powoli i różne zaburzenia będą pojawiały się stopniowo.

Wyróżnia się nawet pojęcie tzw. stanu prepsychotycznego, czyli stanu, w którym pojawiają się niewielkiego natężenia dolegliwości i który poprzedza rozwinięcie się pełnoobjawowej psychozy.

Objawy schizofrenii bywają naprawdę różnorodne i dzielone są one na różne kategorie. Najprostszy podział uwzględnia:

• objawy pozytywne
• objawy negatywne

Objawami pozytywnymi nazywane są dolegliwości, których nie doświadczają ludzie z prawidłowo funkcjonującą psychiką. Zaliczane do nich są różne omamy (np. wzrokowe czy słuchowe w postaci słyszenia różnych głosów) oraz urojenia.

Niezgodne z rzeczywistością przekonania w postaci urojeń miewają różnorodną tematykę – w przebiegu schizofrenii występować mogą zarówno urojenia prześladowcze, jak i urojenia owładnięcia, nasyłania myśli czy urojenia ksobne, a także inne rodzaje urojeń.

Negatywne objawy schizofrenii związane są z kolei z - nierzadko znacznego stopnia - zubożeniem funkcjonowania. Do tej grupy objawów schizofrenii zaliczane są:

• apatia
• zubożenie mowy
• spowolnienie ruchowe
• zmniejszona dbałość o samego siebie

Mogą wystąpić również:

• zaburzenia funkcji poznawczych (np. pogorszenie koncentracji i pamięci czy zaburzenia uwagi)
• odizolowywanie się od innych ludzi, problemy w komunikacji z innymi ludźmi
• zaburzenia psychoruchowe 

Przebieg choroby nie u każdego pacjenta ze schizofrenią jest taki sam. U jednego chorego dominować mogą objawy pozytywne schizofrenii, u innego przodować mogą z kolei objawy negatywne.

Z tego właśnie względu istnieje podział na różne rodzaje schizofrenii, wyróżnia się w nim m.in. schizofrenię paranoidalną, w której głównymi dolegliwościami są urojenia i omamy, czy schizofrenię rezydualną, w której dominują objawy negatywne oraz dziwaczność zachowań pacjenta, a objawy wytwórcze nie występują lub mają one tylko niewielkie nasilenie.

Rozpoznawanie

Schizofrenię rozpoznaje się na podstawie przeprowadzenia dokładnego badania psychiatrycznego.

Nie istnieją niestety żadne badania krwi czy badania obrazowe, które pozwoliłyby postawić rozpoznanie schorzenia - psychiatrzy dysponują jednak za to specjalnymi skalami i kwestionariuszami.

Warto zwrócić uwagę na to, że w diagnostyce schizofrenii ważne jest kryterium czasowe - aby możliwe było rozpoznanie tej jednostki, objawy pozytywne czy negatywne schizofrenii powinny się utrzymywać przez minimum miesiąc.

Pacjentowi z podejrzeniem schizofrenii wykonywane mogą być różnorodne badania - ich przeprowadzanie uzasadnione jest tym, że konieczne jest wykluczenie innych potencjalnych przyczyn występujących u chorego objawów.

Schizofrenię należy bowiem różnicować m.in. z:

• stanami po zażyciu substancji psychoaktywnych
• innymi zaburzeniami psychicznymi
• różnymi zaburzeniami metabolicznymi
• stwardnieniem rozsianym
• otępieniami
• nowotworami ośrodkowego układu nerwowego

Leczenie

Leczenie schizofrenii to aspekt dość złożony. Podstawę terapii stanowi farmakoterapia - głównymi lekami, stosowanymi w przebiegu schizofrenii, są preparaty przeciwpsychotyczne (neuroleptyki).

Środki te oddziałują jednak przede wszystkim na objawy pozytywne schizofrenii, dlatego też istnieje konieczność wdrażania u pacjentów również i innych oddziaływań terapeutycznych, takich jak chociażby psychoterapia czy psychoedukacja.

Pacjenci ze schizofrenią wymagają leczenia przewlekłego.

Terapia prowadzona jest głównie w warunkach ambulatoryjnych, czasami jednak zachodzi konieczność hospitalizacji - tak bywa szczególnie w przypadku nowych rozpoznań choroby w sytuacji, kiedy objawy psychotyczne u pacjenta mają duże nasilenie.

Poza już wspomnianymi metodami leczenia schizofrenii, czasami wykorzystanie znajdują również i inne możliwości - ich przykładem może być terapia elektrowstrząsami, wykorzystywana u niektórych pacjentów z wyjątkowo ciężkim przebiegiem schizofrenii.

Rokowanie

Rokowanie osób ze schizofrenią, które są poddawane leczeniu, szacowane jest różnie.

Ogólnie przyjmuje się, że u około jednej trzeciej chorych dzięki terapii udaje się uzyskać odpowiedni stopień poprawy, umożliwiający pacjentom funkcjonowanie co najmniej zbliżone do prawidłowego.

U kolejnej 1/3 chorych poprawa jest odnotowywana, lecz nie jest ona w pełni zadowalająca. 

U ostatniej części spośród wszystkich leczonych pacjentów ze schizofrenią, według statystyk, nie udaje się natomiast uzyskać poprawy ich stanu klinicznego.

Wczesne wdrażanie leczenia u pacjentów ze schizofrenią jest bardzo ważne nie tylko ze względu na to, że choroba pogarsza funkcjonowanie pacjentów.

Wymaga podkreślenia to, że schizofrenia zwiększa ryzyko popełnienia samobójstwa - według niektórych opracowań ryzyko to dla pacjentów ze schizofrenią sięga nawet aż 10%.